کویل واین (Coil Whine) چیست و چگونه از شر آن خلاص شویم؟

امروزه ساخت یک کامپیوتر بی سر و صدا نسبتاً آسان است. اما یک سر و صدای خاص وجود دارد که از بین بردن آن سخت است: کویل واین. این صدای خش خش بالا و خراشیده نه تنها بسیار آزار دهنده است، بلکه به نظر می‌رسد که یک چیزی آنطور که باید کار نمی‌کند. در این مقاله به شما توضیح می‌دهیم که Coil Whine چیست، علت آن چیست و به شما یاد می‌دهیم که چطور آن را برطرف کنید. هم‌چنین چندین روش و تکنیک را که می توانید برای کاهش و حتی قطع صدا به طور کامل استفاده کنید، خواهیم گفت.

کویل واین (Coil Whine) چیست؟

به زبان ساده، کویل واین (Coil Whine) در ترجمه لغوی به معنای "ناله سیم‌پیچ" بوده و نوعی صدای شدید می‌باشد که در اثر ارتعاشات در سیم‌پیچ‌های الکترومغناطیسی ایجاد می‌شود. وقتی جریانی از یک سلف (یک جز الکترونیکی) عبور می‌کند، باعث می‌شود سیم مسیِ آن با فرکانس شنیدنی بالا در برابر هسته آن لرزش کند. این صدای آزار دهنده همان چیزی است که ما از آن به عنوان Coil Whine یاد می‌کنیم. بیشتر اوقات، سیم‌پیچ‌ها در فرکانس‌هایی که خارج از محدوده شنوایی ما هستند، ارتعاش می‌کنند و فقط وقتی با فرکانس قابلِ شنیدن ارتعاش می‌کنند مشکل ساز می‌شود. گرچه سیم‌پیچ می‌تواند در انواع مختلفی از محصولات و اجزای سازنده وجود داشته باشد، اما این مسئله به ویژه در اجزای رایانه مدرن به طور مكرر اتفاق می‌افتد. به ویژه کارت های گرافیک (GPU)، منبع تغذیه (PSU) و ماژول های تنظیم کننده ولتاژ (VRM) مادربردها.

صدای کویل واین چگونه است؟

Coil Whine با صدای زیاد آن قابل تشخیص می‌باشد. این را می‌توان به عنوان یک وزوز الکترونیکی‌ یا صدای خراشیده با فرکانس بالا توصیف کرد. البته همیشه قابل تشخیص نمی‌باشد، اما اگر به اندازه کافی بدشانس باشید و با آن آشنا شوید، قابل تشخیص می‌باشد.

مقایسه ‌صدای سیم پیچ و صدای خازن (capacitor squeal)

صدای  سیم پیچ گاهی اوقات به خازن ها نسبت داده می‌شود و صدای خازن خوانده می‌شود. در حالی که خازن‌ها می‌توانند صداهای با فرکانس بالا تولید کنند، در اکثر موارد، صدای زیاد در کامپیوتر شما ناشی از سیم‌پیچ‌های واسط می‌باشد. یکی از راه‌های ایجاد صدا در خازن‌ها، خراب شدن و دفع گاز سمی از قسمت بالای آن می‌باشد. این می‌تواند صدای بسیار بلند را ایجاد کند که شبیه Coil Whine می‌باشد. خازن‌های خراب دوام زیادی ندارند و با برآمدگی یا بیرون آمدن مایعی از قسمت بالا به راحتی قابل تشخیص هستند. خازن‌های سرامیکی نیز می‌توانند صداهای مشابهی را به دلیل اثر piezoelectric  (فیزوالکتریک) تولید کنند، اما این مورد در رایانه های شخصی مدرن به اندازه Coil Whine، معمول نیست.

سلف چیست و چه کاری انجام می دهد؟

سلف شامل یک هسته است که سیم‌پیچ مسی به دور آن پیچیده شده است. هم‌چنین به عنوان سیم‌پیچ سلف شناخته می شود. وظیفه آن ذخیره انرژی الکتریکی در یک میدان مغناطیسی می‌باشد. هسته به طور معمول از آهن یا فریت ساخته شده است، که به افزایش میدان مغناطیسی و القا کمک می‌کند. بسته به اینکه از یک سلف چه استفاده‌ای می‌شود، می‌تواند به نام‌های مختلفی مانند سیم‌پیچ ، چوک (جهت کاهش هارمونیک‌های جریان تولیدی توسط مدار یکسو ساز استفاده می شود)، راکتور یا سولنوئیدها( قطعه‌ای الکترومکانیکی است که انرژی الکتریکی را به یک نیرو یا حرکت کششی یا رانشی تبدیل می‌کند.) برش داده شود. یکی از کارهای سلف‌ها، هموار کردن برق و اطمینان از فیلتر شدن بی نظمی‌ها می‌باشد. در منابع تغذیه به طور معمول چندین سلف سبک و بزرگ پیدا خواهید کرد، در حالی که در کارت گرافیک‌ها و مادربردها، بسیاری از آنها را با فرمت کوچکتر در جعبه های کوچک محصور می‌شوند تا انرژی لازم برای اجزای اصلی را تامین کند. از آنجا که فرکانس جریانی که از سیم‌پیچ عبور می‌کند متفاوت می‌باشد، بسته به بار سیستم، سیم‌پیچ می‌تواند شروع به تشدید مکانیکی کند که این پتانسیل ایجاد یک صدای بلند را همراه دارد.

چه عواملی باعث کویل واین (Coil Whine) می شود؟

وقتی جریان از سیم‌پیچ‌های سلف عبور می‌کند، سیم‌پیچ ارتعاش می‌یابد. در مواردی که سیم‌پیچ با فرکانسی که در محدوده شنوایی ما قرار دارد در برابر هسته سلف لرزش می‌کند، در نهایت با ناله سیم‌پیچ مواجه می‌شویم. بسته به مقدار جریانی که عبور می‌کند، ارتعاشات می توانند در دامنه و فرکانس تغییر کنند. در نتیجه، میزان صدا تغییر می‌کند. به همین دلیل است که صدای سیم‌پیچ ممکن است همیشه در رایانه شما وجود نداشته باشد. بسته به بیکار بودن یا لود بالای رایانه شخصی، صدای  زیاد می‌تواند ظاهر شود و یا از بین برود. هم‌چنین اتصال لحیم کاری نامطلوب به صفحه مدار نیز می‌تواند موجب coil whine شود، اما این مورد کمتر مشاهده می‌شود.

آیا کویل واین (Coil Whine) می‌تواند آسیب برساند؟

حتی اگر ممکن است به نظر برسد نوعی مشکل در رایانه شما وجود دارد، کویل واین مضر یا خطرناک نیست. اگرچه برخورد با آن مسئله ای آزار دهنده و ناخوشایند است، اما هیچ گونه آسیبی به رایانه شما وارد نمی‌کند. در حقیقت، Coil Whine نشانگر عملکرد صحیح سلف‌ها است. درواقع، اگر آسیب دیده باشند و نتوانند جریان را عبور دهند، هیچ صدایی ایجاد نمی‌کنند. اساساً هر دستگاه الکترونیکی که دارای کویل واین است، در اکثر موارد قابل شنیدن نیست. این کاملا طبیعی است و جای نگرانی در مورد خسارت نیست.

آیا کویل واین (Coil Whine) با گذشت زمان از بین می رود یا بدتر می شود؟

این امکان وجود دارد که از شدت کویل واین کاسته شود یا با گذشت زمان کاملاً ناپدید شود. بعضی اوقات این اتفاق در طی چند روز پس از گرفتن منبع تغذیه یا کارت گرافیک جدید رخ می دهد که ممکن است بیشتر طول بکشد. اما مواردی نیز وجود دارد صدا از بین نمی‌رود. حجم غلتک سیم پیچ تا حدودی به خصوصیات فیزیکی سلف بستگی دارد. این خصوصیات می‌توانند در هر رایانه کمی تغییر کنند، این بدان معناست که این صدا می‌تواند از محدوده شنوایی شما خارج شود. متأسفانه، Coil Whine می تواند بدتر نیز بشود و یا ناگهان ظاهر شود. این می‌تواند به دلیل تغییرات جزئی در خود سلف باشد‌، اما معمولا به دلیل نرم‌افزار (معمولاً بازی ها) ایجاد میشود و باعث لرزش سلف در یک فرکانس خاص می‌شود.

کدام یک از اجزای رایانه می تواند باعث کویل واین (Coil Whine) شود؟

اجزای رایانه شخصی که عمدتاً مسئول سیم‌پیچ هستند، کارت گرافیک (GPU) منبع تغذیه (PSU) و مادربرد هستند. کویل واین در زمانی که جریان بیشتری از سیم‌پیچ‌های سلف عبور می‌کند، بدتر می شود و اینها اجزایی هستند که سلف های زیادی تحتِ بار دارند. برخی از لوازم الکترونیکی خاص بیش از بقیه با Coil Whine مشکل دارند. در مورد قطعات، کارتهای گرافیکی پیشرفته انویدیا مانند کارتهای گرافیک GTX 1080/1070، مخصوصاً در زیر بارهای زیاد، به طور منظم دارای کویل واین هستند. این بدان معنا نیست که سایر کارت های ویدیو این مشکل را تجربه نمی‌کنند. این یک مسئله گسترده است که نمی‌توان آن را به مدل‌های خاص، مارک‌های خاص یا حتی انواع خاصی از اجزا محدود کرد. هر قطعه دارای سیم‌پیچ سلفی می‌تواند در نهایت Coil Whine را تجربه کند، اما در برخی از سایرین بیشتر دیده می شود.

نحوه رفع کویل واین (Coil Whine)

می توان کویل واین(Coil Whine) را متوقف کرد و یا آن را کاهش داد. روش‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانید برای این کار استفاده کنید. ذکر این نکته حائز اهمیت است که این روش ها 100٪ موفقیت ندارند، بنابراین نتایج شما ممکن است متفاوت باشد. روش های زیر را در دسته های نرم افزاری و سخت افزاری تقسیم کرده ایم. شما باید قبل از راه حل های متفرقه، ابتدا موارد زیر را امتحان کنید.

قطعات تحت ضمانت را برگردانید و یا  تعویض کنید. اگر مادربرد، کارت گرافیک یا منبع تغذیه هنوز تحت ضمانت می‌باشد، می‌توانید آن را پس دهید و یا تعویض کنید. اگرچه ممکن است انتظار داشته باشید که جایگزینی قطعه با یک مدل مشابه‌، همین مشکل را برای شما ایجاد کند، اما لزوماً اینگونه نیست. تحمل میکروسکوپی روی یک سیم پیچ خاص ممکن است وجود نداشته باشد‌، یا ممکن است مشکلی در مورد دسته خاصی از سیم‌پیچ‌های استفاده شده وجود داشته باشد.

بعنوان روش کلی دیگر، شما می توانید برای چند روز صبر کنید تا ببینید که آیا کویل واین به خودی خود ناپدید می‌شود یا نه. گاهی اوقات با فرسودن سیم پیچ صدا به طور تدریجی کاهش می‌یابد و بعد از یک روز تا چند هفته کاملا از بین می رود.

نکات رفع مشکل نرم افزار

 هدف از این اصلاحات نرم افزاری برای سیم‌پیچ، تغییر فرکانس سیم‌پیچ‌های سلف در نوسان است. این کار با تغییر قدرت در کارت گرافیک یا مادربرد انجام می‌شود. این به نوبه خود بر میزان توان تأمین شده پاور نیز تأثیر می‌گذارد. افزایش فرکانس سیم پیچ ها برای مثال از 15000 هرتز (در محدوده قابل شنیدن 20 هرتز - 20 هزار هرتز انسانی) به 22000 هرتز نوسان می‌کنند، که باعث می‌شود که Coil Whine کاملا از بین برود.

محدود کردن فریم ریت

یکی از راه های محدود کردن میزان توان کارت گرافیک یا سیستم، محدود کردن تعداد فریم در ثانیه (FPS) می‌باشد که کارت گرافیک تولید می‌کند. بعضی اوقات، بازیها و سایر نرم افزارها هیچ محدودیتی برای مجموعه FPS ندارند. به همین دلیل است که صدای بلند در اغلب اوقات در هنگام دانلود صفحات و منوهای عنوان بازی‌ها قابل توجه است. فریم در بعضی مواقع در این لحظه ها بدون کنترل بوده و در نهایت می‌توانید 200+ فریم در ثانیه داشته باشید. FPS بالاتر به معنای قدرت بیشتر و عبور جریان بیشتر از سیم‌پیچ‌های سلف و در نتیجه چرخش سیم پیچ بیشتر است. 

فعال کردن V-sync  یا  G-sync یا  FreeSync

روشن کردن (V-Sync ) یا در صورت پشتیبانی مانیتور از G-sync  یا FreeSync، در بازی، ساده ترین راه برای مقابله با کویل واین می‌باشد. این روشی است که اغلب موثر است. FPS بازی را با رفرش ریت مانیتور هماهنگ می‌کند. به عنوان مثال ، اگر مانیتور 60 هرتزی داشته باشید، حداکثر FPS بازی را در 60 هرتز ارائه می دهد. البته توجه داشته باشید که V-sync می‌تواند تاخیر ورودی را افزایش دهد. بنابراین خیلی توصیه نمی‌شود.

محدود کردن فریم

گزینه دیگر استفاده از محدود کننده فریم برای محدود کردن فریم ریت است. این گزینه گه‌گاه در بازی ها یافت می شود، اما همیشه در تنظیمات درایور کارت گرافیک قابل دسترسی است. استفاده از گزینه فریم لیمیت در کنترل پنل انویدیا یا AMD Radeon به شما امکان می دهد این کار را انجام دهید.

تغییر سرعت فن

برخی از افراد با تغییر سرعت پیش فرض فن در پردازنده گرافیکی خود در برخورد با Coil Whine موفق شده اند. آنچه اساساً این کار انجام می‌دهد تغییر دمای عملکرد اجزای موجود در کارت گرافیک است. درواقع، ارتعاشات میکروسکوپی سیم‌پیچ‌ها در اثر انقباض یا انبساط بیشتر سلف به دلیل دمای بالاتر یا پایین تر، می‌توانند کاهش یابند. می‌توانید سرعت فن را با استفاده از RivaTuner ، MSI Afterburner یا نرم افزار معادل سازنده کارت گرافیک، تغییر دهید.

تغییر دادن حد مجاز توان و برق، اورکلاکینگ، کاهش سرعت پردازنده و کاهش ولتاژ الکتریکی

روش دیگر تغییر دادن حد مجاز توان و برق، اورکلاکینگ، کاهش سرعت پردازنده و کاهش ولتاژ الکتریکی می‌باشد. برای این کار می‌توانید از برخی تنظیمات در MSI Afterburner یا نرم افزار‌های دیگر استفاده کنید.

رفع مشکل در سخت افزار

گذشته از راه‌حل‌های نرم‌افزاری، روش های سخت‌افزاری نیز وجود دارد که می‌توانید از آنها برای حل یا کاهش کویل واین استفاده کنید. انجام این کارها معمولاً پرهزینه تر هستند.

ایمن سازی سیم‌پیچ های‌سلف

این روش شامل پوشش سلف با یک ماده غیر رسانا مانند چسب گرم می‌باشد. هدف آن جلوگیری از لرزش سیم‌پیچ سلف می‌باشد. به طور معمول این کار با لاک عایق، اپوکسی یا چسب حرارتی انجام می‌شود. تا زمانی که مایع غیر رسانا باشد و پس از مدتی خشک شود، می تواند مشکل را بصورت دائمی برطرف کند. امروزه انجام این روش بر روی کارت‌های گرافیک و مادربردها دشوار است، زیرا در آنها از سلفهای توروئید باز استفاده نمی‌شود. در عوض، آنها از سلف‌هایی استفاده می‌کنند که در جعبه های کوچک با ماده مرطوب کننده محصور شده اند. استفاده از این روش، مگر اینکه ابتدا همه راه حل های دیگر را امتحان کرده باشید، توصیه نمی‌شود.

عایق بندی کیس

یکی از  ساده ترین راه‌ها برای انجام این کار استفاده از فوم عایق صدا با چگالی بالا است. عایق بندی کیس کمک می‌کند تا مقدار زیادی از امواج صوتی با فرکانس بالا را جذب کند. جایگزینی کل کیس با کیسی که برای سکوت طراحی شده است میزانکویل واین را که به گوش شما می رسد به حداقل می رساند و گاهی اوقات آن را کاملاً غیرقابل شنیدن می کند. به عنوان یک مزیت اضافی، باعث کاهش صدای فن ها و هارد دیسک ها نیز می شود.

جایگزینی منبع تغذیه

احتمالا منبع تغذیه با کیفیت بالا احتمال پایان یافتن Coil Whine را بیشتر کند، اما به هیچ‌وجه تضمینی نیست. پاور با کیفیت پایین یا معیوب می تواند مشکلاتی را در پایین زنجیره مانند GPU یا مادربرد ایجاد کند.

به همین ترتیب، یک PSU متفاوت ممکن است ولتاژ کمی متفاوت روی ریل ها ایجاد کند و باعث لرزش سیم پیچ ها در فرکانس دیگری شود. به نظر می رسد اکثر منابع تغذیه با این مسئله سر و کار دارند ، اما در برخی بیشتر از بقیه به چشم می خورد.

هدفون با قابلیت حذف نویز

می‌توانید از یک جفت هدفون کاهش صدا با فعال کردن نویز کنسلینگ استفاده کنید. بالشتک‌های گوشی آنها به طور معمول جذب صدای خوبی در فرکانس های بالا انجام می‌دهند.

کامپیوتر را دورتر کنید

همچنین ممکن است ما با ساده ترین راه حل ، دور کردن رایانه از گوش شروع کنیم. صداهای با فرکانس بالا، مانند صدای کویل واین، به سرعت از راه دور کاهش می یابد. انتقال رایانه به فاصله یک متر دیگر از شما می تواند تفاوت زیادی در غیر قابل شنیدن شدن صدا ایجاد کند.

بدیهی است که این تنها در صورتی امکان پذیر است که فضای کافی داشته باشید. و اگر طول کابلهای خارجی این اجازه را نمی دهد. غالباً این یک گزینه نیست، اما در صورت امکان، انجام آن نسبتاً آسان است!

برای جلوگیری از کویل واین چه کاری می توانید انجام دهید؟

تضمین نرسیدن به کویل واین، عملاً غیرممکن است، اما قطعاً کاهش احتمال برخورد با آن ممکن می باشد. بهترین راه برای انجام این کار تحقیق درباره محصولی است که قصد خرید آن را دارید. نظرات محصول را بخوانید و مطمئن شوید که شکایات زیادی ازکویل واین سیم پیچ وجود ندارد.

با این وجود همیشه نمی توان نظرات را بررسی کرد، مثلاً وقتی می خواهید یک محصول کاملاً جدید بخرید. در این صورت،  از تولیدکننده ای معروف می توانید تهیه کنید که تحت گارنتی خود سیم پیچ را ضمانت می دهد، مانند EVGA. خرید از فروشگاه های دارای سیاست بازگشت کالا نیز می تواند کمک کند.

جمع بندی

اجزای رایانه مدرن مانند کارت های گرافیک دستگاه های پیچیده ای هستند. قطعات آنها در فرکانسهای مختلف کار می کنند. هنگامی که این فرکانس ها با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند، می‎توانند فرکانس‌های دیگر را تشدید کنند. روش‌های مختلف نرم‌افزاری و سخت‌افزاری برای کاهش و یا رفع Coil Whine وجود دارد. ولی بهترین راه تحقیق درباره محصولی است که قصد خرید آن را دارید. نظرات محصول را بخوانید و مطمئن شوید که شکایات زیادی از Coil Whine وجود ندارد. و توصیه آخر، بهتر است محصولاتی خرید کنید که امکان مرجوع دادن داشته باشد.

منبع مطالعاتی 

نظرات (0)